Antoni, 34 lat

Jestem nałogowym palaczem od ponad 10 lat. Teraz palę około paczki dziennie, ale kiedyś wypalanych przez mnie papierosów było dużo mniej. Wiem, że jest to dla mnie szkodliwe. Niestety nie umiem poradzić sobie z tą używką. Próbowałem wszystkiego- począwszy od tabletek nikotynowych aż po terapie.

Efekt: W dalszym ciągu palę.

Ernest, 25 lat

Gram w gry komputerowe. Wszystko byłoby w porządku gdybym nie zaniedbywał swojej rodziny, przyjaciół i samego siebie wskutek grania. Grałem zawsze ale nigdy nie pomyślałbym, że będę miał z tym taki problem. Moi bliscy próbowali mi pomóc. Pamiętam jak żona zagroziła mi, że jeśli nie przestanę- rozwiedzie się ze mną.

Efekt: Jestem rozwiedziony.

Agnieszka, 56 lat

Piłam. Już w wieku 17 lat zaczęła się moja przygoda z alkoholem. Poznałam koleżankę, która lubiła imprezować i łatwo dałam się namówić na wspólne wyjścia. Na początku były rzadko- raz na miesiąc. Po czasie stały się dużo częstsze. W pewnym momencie mojego życia ludzie zaczęli zakładać rodziny, wyprowadzać się. Ja w dalszym ciągu piłam. Pewnego dnia lekarz powiedział mi, że jeśli nie przestanę spożywać alkoholu, wykończę się.

Efekt: Nie żyje

Nieświadome kształtowanie

Wszystkie etapy kształtowania się człowieka wpływają ostatecznie na to, kim się stajemy.

Już jako dziecko, uczymy się nawyków, które mogą pozytywnie bądź negatywnie oddziaływać na nasze kolejne lata życia.

Dla przykładu: rodzice dają dziecku smoczek. Dziecko uczy się tej czynność poprzez regularne, codzienne powtarzanie. Po czasie staje się to niego nawykiem, a brak smoczka przysparza o strach (czytaj: płacz). 

Jakie są konsekwencje tej czynności?

Krzywe zęby, wada zgryzu dziecka.

Dziecko nie jest w stanie świadomie podejmować decyzji, dlatego odpowiedzialność przechodzi na rodziców. To oni odpowiadają za kształtowanie się nawyków i określają ich rolę oraz wpływ na dalsze życie dziecka. Przykład ssania smoczka jest dość prowizoryczny, ale pomimo tego dobrze ukazuje rolę nawyków w naszym życiu i jego konsekwencje. 

Wpływ środowiska na kształtowanie

Teraz pomyślmy o człowieku w pełni rozwiniętym oraz dojrzałym emocjonalnie. Dajmy za przykład osobę po 18 roku życia, która regularnie piję kawę.

Zastanówmy się, skąd taki nawyk się wziął? Czy może przez rodziców, którzy regularnie spożywają kawę?

Czy może przez znajomych w szkole, którzy wykazują skłonności do tej czynności?

Nieistotne. Istotne jest to, że zachowania które wykazują bliskie nam osoby mają bardzo duży wpływ na zachowania, które wykazujemy my.

Nie przypadkiem bardzo znane jest przysłowie “Z kim przystajesz takim się stajesz”. Nie powinniśmy się usprawiedliwiać i obwiniać innych za nasze czynności/ zachowania, ale pamiętajmy o tym, że ludzi ci mają na to wpływ, a my sami postanawiamy czy wpływ ten wykorzystamy czy też nie.

Własny wpływ na kształtowanie

Patrząc na poprzednie nagłówki wiemy już, że środowisko i nieświadomość wpływa na kształtowanie się nawyków bądź uzależnień.

Dla przykładu, chodzisz do liceum. Wszyscy twoi znajomi palą papierosy. Aby nie odstawać od stada, wychodzisz razem z nimi dla towarzystwa. Ty nie palisz.

Stoicie, rozmawiacie i nagle kolega pyta:

Dlaczego wychodzisz a nie palisz?

Zastanawiasz się nad tym co powiedział i odpowiadasz: Dla towarzystwa.

On sugeruje: Dla towarzystwa możesz też zapalić.

Zastanawiasz się dłużej i mówisz: Daj papierosa.

Podpalasz go, zaczynasz palić i czujesz się doskonale. Czujesz się zrelaksowany i myślisz sobie w głowie “Już więcej nie zapalę”. Zajęcia w szkole się kończą, a ty wracając ze szkoły mijasz kiosk i widzisz w nim papierosy. Zatrzymujesz się i myślisz o tym, jaką sprawiłeś sobie wcześniej przyjemność paląc.

Stwierdzasz, że kupisz paczkę. Kupujesz. Od tego momentu twój własny wpływ i wybór kształtuje uzależnienie. Być może nie jesteś jeszcze świadomy tego, że kształtujesz uzależnienie.

Jest to rodzaj pułapki, w którą łatwo wejść, ale ciężko wyjść.